Het Franse schoolsysteem versus thuisonderwijs

Sinds de kerstvakantie geven wij Igor thuis les. De Franse school resoneert niet met hem en hij had weinig aansluiting met de kinderen. Het heeft lang geduurd voor we deze beslissing daadwerkelijk hebben genomen. Een school heeft heel wat te bieden aan faciliteiten, omgang met andere kinderen, leraren die gespecialiseerd zijn in hun vak, leerzame uitstapjes, naschoolse activiteiten zoals koor en theater. Ron en ik komen uit het onderwijs en wij hadden niets tegen school. We waren er beiden van overtuigd dat scholing goed was voor kinderen en dat de school je voorbereid op de maatschappij. In Nederland zaten mijn kinderen op de Rudolf Steiner School in Haarlem en ze hadden het er enorm naar de zin. Ik vond de vrije school in Haarlem ook heel erg fijn en we hebben er veel vrienden gemaakt.

De overgang naar een Franse school was enorm en mijn kinderen hebben zich goed staande gehouden. Nikola zit nu in de "première" van het Lyceum in Montluçon in een hele fijne klas waar hij het erg naar de zin heeft. Het is de enige ""classe Européenne" van zijn jaar waar een aantal van de vakken in het Engels gegeven worden en deze klas gaat voor een BAC S (scientifique), wat in Frankrijk het hoogste niveau is dat je kan doen op een Lyceum. Nikola loopt op zijn tenen en haalt niet altijd een voldoende maar hij zegt nog nooit zoveel te hebben geleerd. Dit jaar rondt hij Frans af en volgend jaar zit hij in het laatste jaar "Terminal" en doet hij examen in de rest van de vakken.

Igor stroomde in in het voorlaatste jaar op de Franse lagere school en wij dachten dat hij door zijn jonge leeftijd het gemakkelijker zou krijgen dan zijn broer. Maar Igor bleek niet zo gemakkelijk aansluiting te vinden bij de kinderen op school. Daarnaast heeft Igor een vorm van dyslexie en daar weten ze hier in Frankrijk niet mee om te gaan zoals dat in Nederland al heel gewoon is. Gesprekken op school mochten niet baten, een ouder die op school komt betekent stront aan de knikker en de leraren reageerden vaak erg defensief. De directrice liet Igor testen door een maatschappelijk werkster op school en de conclusie was dat hij niet dyslectisch was. Verder werd op school besloten dat Igor lastig was, langzaam en dat hij niet genoeg zijn best deed. Zijn kwaliteiten werden niet gezien en hij werd steeds weer afgerekend op wat hij niet kon. We hebben de huisarts ingeschakeld en dat bleek dus de juiste weg te zijn hier in Frankrijk om hem te laten doorverwijzen naar een "Orthophoniste" dat is een soort logopediste. Zij heeft hem getest en dyslectisch bevonden. Sinds september krijgt hij een keer per week een half uur les van deze Orthophoniste. De school moest een contract ondertekenen waarin stond in hoeverre er rekening gehouden moest worden met de leermoeilijkheden van Igor. Daaraan hielden de meeste leraren zich nauwelijks en Igor moest thuis de wiskundeles samen met Ron nog begrijpen omdat de leraar uitleg geeft terwijl de kinderen moeten schrijven. Zo zat hij elke dag tot 22 uur te werken en op school kreeg hij voor de kleinste dingetjes straf, ook als hij ergens niets mee te maken had. Een keer kreeg hij twee uur nablijven van zijn Spaanse juf omdat hij heel zachtjes vroeg aan een medeleerling om de dop van zijn pen voor hem op te pakken en aan te geven. Voor de kerstvakantie waren de uren opgelopen tot 6 uur nablijven, dat is drie keer een avond strafwerk schrijven op school van half 5 tot half 7. Daarna is er natuurlijk te weinig tijd voor de berg huiswerk die hij iedere dag op krijgt voor de volgende dag dus een hoog risico op meer straf....

Op de middelbare school, het “collège" in Frankrijk zit iedereen bij elkaar, selectie gebeurt pas met 14-15 jaar na 4 jaar collège. Alle kinderen krijgen hetzelfde onderwijs ongeacht hun niveau. Frankrijk heeft "Egalité", de gelijkheid hoog in het vaandel, vooral op school, alle kinderen moeten gelijk worden behandeld. Dat het ten koste gaat van het kind is niet belangrijk. Maar Igor paste niet in de vorm waar ze hem in wilden proppen. We hebben aan Igor gevraagd wat hij wilde en zijn keuze was heel duidelijk: thuisonderwijs.

We zijn ons gaan oriënteren en hebben samen lang overlegd of we dachten dat we het aan zouden kunnen. De beslissing hebben we aan het eind van de kerstvakantie genomen, we wilden de uitdaging wel aan gaan. Een kind heb je niet op de wereld gezet om hem ongelukkig te zien. We zijn nu vier weken bezig en we hebben al wat ups en downs gehad maar zien vooral voordelen. Allereerst zijn we er achter gekomen dat Igor de helft van wat er in zijn boeken staat niet begrijpt. Hij zegt wel dat hij de gesproken taal op school grotendeels begreep. Het was natuurlijk niet mogelijk in zo'n volle klas om steeds te vragen naar de betekenis van een woord. Een woordenboek was geen optie, daar zou hij nog meer tijd mee hebben verloren. Hij was er dus aan gewend dat de helft langs hem heen ging. Wij leren hem nu aan elk woord te vragen of op te zoeken. Eindelijk heeft hij ook tijd om boeken te lezen, we zijn al aan het derde boek bezig. Door vaak hardop te lezen kan ik hem ook helpen om te lezen en gelijktijdig te begrijpen wat hij leest. Materiaal vinden is heel gemakkelijk. Het programma van de vierde klas staat op internet en er zijn fantastische sites te vinden om van alles te oefenen en te testen. We hebben ook een boek gekocht dat een soort samenvatting is van de leerstof van het vierde jaar. En daarnaast kleine werkboekjes met heel veel oefenstof. Teksten en titels van boeken vind ik ook op internet en dan heb ik ook nog veel aan de tips op een Nederlandse Facebookgroep van Thuisonderwijs.

In Frankrijk heet thuisonderwijs: "Instruction en Famille". Iedereen mag thuisonderwijs geven, dat is een keuze. In Nederland geldt schoolplicht en mag je alleen thuisonderwijs geven aan je kind als je dispensatie hebt aangevraagd om bijvoorbeeld religieuze redenen. Ik moest een brief schrijven aan de Inspectie en aan de burgemeester waarin ik mijn beslissing mededeelde. Vervolgens hebben Igor en ik een gesprek gehad met onze burgemeester, dit gesprek had een sociaal karakter: is de situatie goed voor Igor om zich te ontwikkelen?

Er zijn ondertussen wat interessante artikelen aan mij voorbij gekomen over de voordelen van thuisonderwijs en daar kreeg ik ook antwoord op mijn vragen als: is school nodig voor de sociaal emotionele ontwikkeling? Leren kinderen net zo goed of beter als ze niet naar school gaan?

Je kinderen naar school sturen is iets vanzelfsprekends en ik heb nooit eerder met de gedachte gespeeld om ze thuisonderwijs te geven. Ik ben er ook altijd vanuit gegaan dat de sociaal emotionele ontwikkeling grotendeels op school plaats vond en misschien heb ik gedacht dat ze het beter konden dan ik.

Met veel interesse las ik het artikel van Henk Blok. Volgens de theorie van Bandura wordt de sociale ontwikkeling sterk gestuurd door het kijken en nadoen van anderen. Schoolkinderen zien nogal wat agressief en competitiegericht gedrag om zich heen bij hun klasgenoten. Hoewel in Nederland de sociaal emotionele ontwikkeling deel uit maakt van de kerndoelen in het onderwijs, aangeduid met zelfbeeld, sociaal gedrag en werkhouding, is het niet duidelijk welk deel de school hierin heeft. Wij nemen vanzelfsprekend aan dat dit allemaal op school gebeurd maar onderzoeken tonen aan dat kinderen die niet naar school gaan zich socialer gedragen dan schoolgaande kinderen. In hoeverre deze doelen ook in Frankrijk worden nagestreefd weet ik niet, ik ben ze niet tegen gekomen. Leren samenwerken doen ze in ieder geval niet, dat wordt direct bestempeld als afkijken. Competitief is het systeem wel. Op het rapport staat naast het cijfer van mijn zoon het hoogste cijfer van de klas, het laagste cijfer van de klas en het gemiddelde van de klas. Hoe kun je competitie beter aanmoedigen?

Paula Kuitenbrouwer concludeert dat socialisering juist beter niet plaats kan vinden in grote groepen: "Meer rustige gezinsuren en juiste vriendjes zijn betere condities voor een evenwichtige persoonlijkheidsontwikkeling. Kinderen lijden onder kritiekloos socialiseren".

Natuurlijk voelden wij ons ook onzeker over de leerprestaties thuis. Kan Igor thuis leren wat ze hem op school leren? De praktijk bewijst ons dat het heel goed gaat. Toen ik dit artikel onder ogen kreeg over een proef die genomen is met tablets in Ethiopië, voelde ik me overtuigd: kinderen kunnen zichzelf alles leren.

Meer interessante artikelen zijn te vinden op de site van Amsterdam home learners . Dit filmpje van Sir Ken Robinson is steengoed. En hier vertelt een jongen van 17 jaar wat hij vindt van school….